Ik had er nog nooit van gehoord, van eet rust. Maar sinds ik regelmatig vast, weet ik wat er mee bedoeld wordt.

Ik denk dat we er allemaal wel mee te maken hebben (gehad). Je bent een groot deel van de dag bezig met wat je moet eten en vooral wanneer. Dat begint al met het ontbijt. Omdat je gevarieerd wil eten, is het ontbijt de eerste maaltijd waarover je nadenkt. Wordt het een uitgebreide broodmaaltijd of een schaaltje yoghurt? Of misschien alleen wat fruit? Er wordt nog altijd gezegd dat het ontbijt de belangrijkste maaltijd van de dag is omdat het je ‘motortje’ op gang brengt. Je hebt tenslotte brandstof nodig om de dag door te komen. Met een behoorlijk ontbijt voorzie je je lichaam daarvan.

Wanneer ga je dan lunchen en belangrijker nog; wat eet je dan? Voor mij gold hier vooral: wat neem ik mee naar mijn werk? Behalve dat ik een goed vullende lunch bij me wilde hebben, zorgde ik er ook voor dat ik voldoende tussendoortjes bij me had. Want omdat ik al jaren met diabetes type 2 moet dealen, kunnen mijn bloedsuikers ineens inzakken en heb ik weer nieuwe brandstof nodig. Ook moest ik voor die diabetes medicijnen slikken en daarvoor moest ik wel wat eten. En dan tenslotte het diner. Wat gaan we eten? Natuurlijk moest het een gevarieerde maaltijd zijn.

Al deze ‘eet stress’ heb ik inmiddels achter me gelaten. Een paar maanden geleden ben ik begonnen met vasten. Met de vastengids van de TheNewFood heb ik dat in stappen gedaan. Ik ben begonnen met 12 uur vasten. Dan eet je 12 uur na de avondmaaltijd niets meer. Op zich is dat een makkie, want als je s –avonds om zes uur eet, eet je pas weer de volgende ochtend na zes uur. Daarna ben ik 16 uur gaan vasten. Dan eet je na je laatste maaltijd 16 uur niet. Dus na je laatste maaltijd om zes uur, mag je smorgens na 10.00 uur weer wat eten. Later mag natuurlijk ook. In de praktijk komt het er op neer dat je je ontbijt overslaat. Voor mij was dat wel een dingetje, want ik vond het ontbijt de lekkerste maaltijd van de dag. Maar het ging me goed af, ook als ik naar mijn werk moest. Ik kon zelfs iets later opstaan omdat ik niet hoefde te ontbijten.

Inmiddels vast ik 23 uur per dag. Ik had nooit gedacht dat ik dat zou kunnen, dat ik knorrend als een varkentje rond zou lopen of duizelig zou worden van de honger. Maar het gaat hartstikke goed. En hiermee heb ik eet rust gevonden. Ik hoef niet te bedenken wat ik als ontbijt en lunch ga eten of mee te nemen en ik hoef niet op de klok te kijken of het al tijd is om te eten. Ik eet nu één maaltijd per dag, maar dan wel een waarmee ik de komende 23 uur mijzelf voorzie van brandstof. Want in tegenstelling tot koolhydraten als brandstof (die grote suikerschommelingen in je bloed veroorzaken waardoor je weer snel een dip hebt), gebruikt mijn lichaam vet als brandstof. Dus die ene maaltijd is arm aan koolhydraten maar rijk aan vet. En als de brandstof uit mijn voeding op is, gebruikt mijn lichaam het vet dat in mijn lichaam is opgeslagen. En daar heb ik genoeg van!!

Voor die ene maaltijd maak ik vaak twee gerechten, of een gerecht waarvan ik weet dat ik er goed vol van zit. En tegenwoordig maak ik ook koolhydraat arme toetjes. Dat is echt een ontdekking! Ook vanavond had ik een heerlijke maaltijd: roerbak spinazie met kaas, witte kool salade en als dessert room yoghurt met lemon curd en frambozenmousse. Hiermee kan ik de komende 23 uur weer vooruit en dat geeft rust. Eet rust.

Gek toch dat ik, als ik naar een film kijk, ik me realiseer dat die is opgenomen vóór corona tijd. Dat je ziet dat er geen afstand wordt gehouden. Logisch natuurlijk want in de periode dat de film zich afspeelde was er geen sprake van corona. Maar ik bedoel maar te zeggen hoe snel het went om je anders te gedragen.

En dan kom ik toch bij de mensen die het hele virus ontkennen. Alsof de regering besloten heeft een virus in het leven te roepen om zo meer grip op de bevolking te krijgen. Behalve dat het een belachelijke complottheorie is, vind ik het een zeer grove belediging aan al die mensen die de ziekte hebben doorgemaakt en degene die er aan zijn overleden. Vertel hun familie maar eens dat het niet echt is, dat corona een HOAX is.

En al zou deze belachelijke theorie ergens op gebaseerd zijn, dan nog zit je met het feit dat de ziekte over de hele wereld verspreidt is. Dat zou dan moeten betekenen dat alle wereldleiders met elkaar hebben afgesproken dat ze een nepvirus in het leven roepen om zo de wereld bevolking naar hun hand te zetten. Terwijl ze het niet eens kunnen worden over belangrijke zaken zoals klimaat en oorlog! De hele wereld is ‘on hold’ gezet omdat de wereldleiders meer macht willen. Wat voor kronkel moet je in je kop hebben om zoiets alleen al te verzinnen.

En dan het verzet tegen de maatregelen. De regering is net zo overvallen door het virus als iedere andere Nederlander. Dan moeten ze beslissingen gaan nemen die niemand leuk vindt. Horeca sluiten, scholen sluiten, thuis werken enz. De economie van Nederland krijgt een enorme klap te verwerken door de maatregelen die genomen zijn. Alsof de regering daar lol in heeft. Na jaren bikkelen hebben ze de Nederlandse economie op een behoorlijk hoog peil weten te krijgen en dan gooit zo’n virus roet in het eten. Daar zit niemand op te wachten, ook de regering niet. Maar de maatregelen die genomen worden zijn wel bedoeld om iedere Nederlander gezond te houden en te voorkomen dat er nog meer mensen ziek worden of aan het virus overlijden. Hoe ziek ben je dan als je de regering aanklaagt voor vrijheidsberoving? Dan spoor je toch niet? of de politie aanvallen omdat zij de noodmaatregelen handhaven. Alsof ze dat voor hun lol doen. Als een burgemeester een noodmaatregel afkondigd, moet dit door de politie worden gehandhaafd, of ze het er nou mee eens zijn of niet. Dat is hun werk. Hoe laf ben je dan als je die mensen in hun werk belemmerd en provoceerd. En als er dan moet worden ingegrepen, dan hebben die agenten het gedaan. Onbegrijpelijk.

Ik mag het niet zeggen, maar ik zou bijna hopen dat de mensen die roepen dat corona niet bestaat, er heel erg ziek van worden. Ze hoeven er niet aan te overlijden, maar laten ze maar weten dat hun ontkenning onterecht is en dat de maatregelen om het virus in te dammen echt nodig zijn.

Ik weet dat ik in het begin ook heb geroepen dat het een ernstige vorm van griep is. Maar inmiddels is wel duidelijk dat het meer is dan een griepvariant. En ik snap dan niet dat er mensen zijn zeggen dat het allemaal verzonnen is, dat het virus niet bestaat, dat de regering macht over de mensen wil. Deze mensen maken Nederland ziek! Ziek met hun complottheorieën, met hun waanideeën en belachelijke beschuldigingen.

Natuurlijk ben ik het inmiddels ook wel zat. Van mij mag alles weer terug naar het oude. Maar als je ziet dat, zodra men zich meer vrijheden veroorloofd, het virus weer genadeloos toeslaat, moeten we nog even volhouden. Langzaam maar zeker proberen wat wel kan en wat niet. En misschien moeten we er wel rekening mee houden dat een aantal maatregelen standaard worden. Tenslotte wennen we al snel aan dit soort aanpassingen.

Deze week ben ik de hele week vrij. Dat was al zo gepland. Maandag en dinsdag voor mijn verjaardag. Woensdag is mijn vaste vrije dag en donderdag heb ik mijn RPU dag. Dat is een soort pre pensioen. Omdat ik dan alleen de vrijdag had moeten werken heb ik die ook vrij genomen. We hadden een paar dagen in een hotel in Tilburg geboekt. Vorige week kreeg ik bericht van van der Valk dat ze een aangepaste menukaart hebben en dat we zowel ontbijt als diner via roomservice kunnen bestellen. Ik heb ze een mailtje terug gestuurd met het bericht dat ik de reservering wil annuleren. Er is verder nergens wat open in de omgeving en om nou met deze crisis naar Brabant te gaan lijkt me niet verstandig. Dan zitten we twee dagen in een hotelkamer. Daar heb ik geen zin in en al zeker geen zin om daar zoveel geld voor te betalen. Eerst dacht ik nog “dan kunnen we gebruik maken van het zwembad en de wellness”, maar ook die zijn gesloten. Dus dat wordt een ander keertje naar Brabant.

Verjaardag

Ik heb vorige week ook besloten om vandaag mijn verjaardag niet te vieren. Het lijkt me niet verstandig om met een kamer vol mensen op elkaar te gaan zitten. Wij hebben zelf geen ziekte verschijnselen en ik ga er van uit als iemand dat wel heeft, dat die dan niet op visite komt. Maar ik wil het niet op mijn geweten hebben dat iemand in mijn huis wordt aangestoken door iemand die niet weet dat-ie het virus bij zich draagt. Wat dat betreft hebben we teveel mensen in de risicogroepen in de familie. Maar wat een rare verjaardag. Waar ik normaal al een dag van te voren bezig ben met koken voor de hele familie, heb ik nu niet eens boodschappen gehaald voor vandaag. We bestellen vanavond wat bij de Griek. Dan hebben we toch een beetje het gevoel van ‘uit eten’.

Herstel van de natuur

Toch ben ik benieuwd wat deze maatregelen voor effect zullen hebben en op welke termijn. Ergens denk ik dat het de natuur is die ingrijpt om zich te herstellen. Er zou anders nooit een reden zijn voor alle landen in de wereld om het vliegverkeer stil te leggen, winkels en restaurants te sluiten, mensen binnen te houden. De hele wereld staat stil. Bijna geen verkeer op straat, nagenoeg geen vliegverkeer meer, de lucht klaart er gelijk van op. Het schijnt dat in Venetië zelfs dolfijnen gespot zijn omdat het water daar een stuk schoner is. Wat dat betreft zou ik zeggen, laten we nog een maand zo doorgaan, zodat de natuur zichzelf weer herpakt heeft. Maar aan de andere kant moet ik er niet aan denken om nog een maand binnen te zitten. Daarnet ben ik even een blokje om geweest. Het is zulk mooi weer dat het zonde is om daar niet even van te genieten. De enkele wandelaar die ik tegen kwam ging net als ik een stukje uit de weg zodat we voldoende ruimte tussen ons hadden. Okay, ik had geen duimstok bij me om te zien of het daadwerkelijk anderhalve meter was, maar we dachten er allebei aan en hielden er rekening mee.

Thuis werken

Volgende week werk ik weer thuis. Dat heeft zo zijn voordelen: geen reistijd bijvoorbeeld. Maar ook heb ik me vorige week niet opgemaakt, ik zit toch binnen. Dus in plaats dat ik smorgens om half zeven de deur uit ga, sta ik nu om half zeven op. Snel onder de douche en wat kleren aanschieten. Als ik beneden kom start de computer op terwijl ik intussen mijn ontbijt klaar maak. Dat eet ik op terwijl ik mijn mail lees. Dat wordt wat als ik straks weer naar kantoor moet en om kwart voor vijf mijn bed uit moet….

Iedere nieuwsuitzending wordt er door gedomineerd: het Corona virus. Ligt het aan mij of wordt deze griepepidemie onder een vergrootglas gelegd?

In mijn optiek is het gewoon een griepvirus. Ach, misschien is gewoon niet het juiste woord. Maar is het niet een klein beetje overdreven dat er een verslaggeefster van het NOS journaal in Loon op Zand staat omdat daar één man besmet is met het virus? Als je nagaat dat er jaarlijks in Nederland zo’n 820.000 mensen de griep krijgen waarvan er 250 tot 2000 overlijden. En dan heb ik het over een echte griep. Niet over een beetje gesnotter en wat verhoging. Een echte griep ben je minimaal een week of twee behoorlijk ziek van. Dan kun je niet na vier of vijf dagen weer aan het werk.

Hongkong griep

Ik heb in mijn leven twee keer een echte griep gehad. In 1968 was dat de Hongkong griep. Daar zijn toen ongeveer een miljoen mensen aan overleden. Wij moesten toen ook in afzondering. Er mocht niemand bij ons binnen en wij mochten de deur niet uit. Ik kan het me nog goed herinneren ondanks dat ik pas vijf jaar was. Het schijnt zo te zijn dat de jaarlijkse griep nog een variant van de Hongkong griep is, die weer is afgeleid van de Spaanse griep. En die Spaanse griep heeft in 1918 behoorlijk huis gehouden! Wereldwijd zijn daar toen tegen de 100 miljoen mensen aan overleden. Vergelijkbaar met de slachtoffers van de pestepidemie.

De tweede keer dat ik met een zware griep op bed lag was in 1981, de Chinese griep. Rillend van de koorts lag ik in mijn bed. Ik had twee pyjama’s aan, een badjas, sokken, had een dekbed over me heen en een deken en nóg had ik het koud. Volgens mij is deze niet zo desastreus geweest want je leest er niet zo veel over. Maar ik was er in ieder geval goed ziek van. Ik had daardoor wel behoorlijk wat antistoffen in mijn lichaam want ik werd zelfs jarenlang niet meer verkouden!

Isoleren

Ik heb wel begrepen dat het gevaar van het Corona virus schuilt in de snelheid waarmee het zich verspreidt. Maar heeft het dan zin om besmette mensen te isoleren? Gisteren opperde een collega dat ik in de risico groep val vanwege mijn diabetes. Dat klopt, dat is ook de reden dat ik iedere jaar een griepprik kan halen. Mijn collega zei dat ik misschien beter uit voorzorg een paar weken binnen kan blijven. Ik vond het een prima idee. Maandag meld ik me ziek bij mijn werkgever. Als reden geef ik op dat ik preventief thuis blijf. Ik ben nog niet ziek, maar ik wil voorkomen dat ik ziek wordt. Ik denk dat mijn werkgever daar geen problemen mee heeft, toch?

Het is makkelijker gezegd dan gedaan, het roer omgooien. We zitten vaak zo vast in oude gewoontes. Gewoontes die we van huis uit hebben meegekregen en gewoontes die we onszelf in de loop der jaren hebben aangeleerd, bewust of onbewust.

     Bijna mijn hele volwassen leven ben ik lid van Weigth Watchers (tegenwoordig WW). Het programma werkt goed en ik vind het prettig om iedere week naar de cursus te gaan. Ik doe het al zo lang, zij het met tussenposes van af en toe een paar jaar, maar lang genoeg om blindelings te weten wat ik wel en niet mag. Trouwens, je mag alles eten bij WW, als je er dan maar iets anders voor laat staan. Bewuste keuzes maken dus.

     Inmiddels heb ik al zo’n 20 jaar diabetes type 2. Een typische familie kwaal. De halve familie kampt met deze ziekte. Al die jaren heb ik deze ziekte redelijk in bedwang kunnen houden met medicatie. Maar eerder dit jaar kreeg ik te horen dat mijn glucose waarden véél te hoog zijn. De praktijkondersteuner van de huisarts vroeg daarom advies aan de internist. Volgens de internist blijft er voor mij niets anders over dan insuline gaan spuiten. Maar los daarvan gaf hij de tip om eens te kijken naar de website ‘keer diabetes om’ en dat heb ik gedaan. Ik heb het boek ‘Diabetes type 2? Maak jezelf beter’ besteld dat het principe van ‘keer diabetes om’ uitlegt.

     Het boek behandeld 10 stappen om diabetes type 2 om te keren en eventueel van de medicatie af te komen. Veel dingen die besproken worden weet ik al. Dat klinkt misschien eigenwijs, maar na ruim 30 jaar WW en 20 jaar diabetes is er best wel wat blijven hangen van wat goed voor me is en wat niet. Maar er staan ook voedingsfeitjes in waar ik toch wel even over na moest denken. Daar waar bijvoorbeeld bij WW steeds gepromoot wordt om tijdens iedere maaltijd koolhydraat rijke voedingsmiddelen als brood, aardappels, rijst of pasta te eten, wordt dat in dit boek juist afgeraden. “Koolhydraten zijn je energie leveranciers, die houden het kacheltje brandend” zeggen ze bij WW. En dat vind ik een logische redenatie. Moet ik er natuurlijk wel bij zeggen dat ik dol ben op dit soort voedingsmiddelen.

     Maar in het diabetes boek wordt gezegd dat deze snelle koolhydraten moeilijk door je lichaam verwerkt kunnen worden omdat de insuline niet goed werkt. Hierdoor blijf je hoog in je bloedsuikers zitten, wat complicaties kan veroorzaken. Je energie moet je halen uit goede vetten en groenten. Geen light producten gebruiken, geen magere of half volle zuivel producten, geen bewerkte producten. Eigenlijk moet je alleen producten eten die men in de oertijd ook kon eten. Tja….

     Light producten ben ik niet zo van, omdat de vervangers van suiker en/of vet vaak slechter zijn dat de voedingsstof die eruit gehaald is. Maar magere zuivelproducten gebruik ik wel. Becel light, magere yoghurt, magere kwark, noem maar op. Bij WW hoef ik daar weinig tot geen punten voor te tellen. En daar komt de moeilijkheid. Want na al die jaren ‘moet’ ik ineens weer volle producten gaan gebruiken. Inmiddels heb ik mijn light Becel vervangen door Becel met roomboter en mijn volkoren boterham voor een koolhydraat arme variant.

     De laatste weken heb ik geprobeerd de twee wijsheden te combineren, ‘best of both worlds’ maar dat ging hem niet worden. Er zijn heel veel raakvlakken tussen WW en het diabetes boek, maar op een aantal punten staat het haaks op elkaar. Ik heb nu besloten om te stoppen met WW en me te verdiepen in het diabetes dieet. Dat is wel even een dingetje hoor, want ik mag nu niet zoveel meer. Nee, dat zeg ik niet goed, ik mag nog genoeg maar heel andere dingen. Geen snelle koolhydraten meer als brood en pasta. Dus niet meer naar shabu shabu, geen patatjes, pizza, toastjes, dropjes, koekjes, gebak, plakje cake noem maar op. Behalve het afkicken van de koolhydraten moet ik ook afkicken van de suiker. Daar was ik al mee begonnen maar één keer een ‘misstap’ en mijn lichaam gilt weer om iets zoets.

     En nu kan ik dit wel voor mezelf besloten hebben en gaan doorvoeren, maar het heeft ook consequenties voor het thuisfront. Hier zijn inmiddels een aantal gewoontes ingesleten die moeilijk los te laten zijn. Zo aten we vroeger al bij mijn ouders thuis iedere zaterdagavond brood. Mijn moeder maakte er altijd wel een feestje van met bijzonder beleg, maar die gewoonte heb ik glashard overgenomen en daar moeten we nu vanaf. Toen Peter en ik gingen samenwonen deden we op vrijdagavond de boodschappen en haalden daarna een zak patat. Al jaren bakken we zelf op vrijdag een portie patat waarbij we de laatste jaren de airfryer gebruiken, maar ook die gewoonte moeten we vanaf. En ondanks dat dit het allemaal net wat lastiger maakt, houd ik me toch aan mijn voornemen om te zorgen dat mijn glucosewaarden op een gezond peil komen en ik misschien zelfs van de medicatie af kom. Ik ga ervoor! ( en voor Peter kan het ook geen kwaad…

Afkicken

Soms krijg je in je leven ineens inzicht in een situatie, waardoor je genoodzaakt bent het roer drastisch om te gooien. Zo is het dit jaar 31 jaar geleden dat ik mijn laatste sigaret heb uitgedrukt. Van het een op het andere moment was ik er klaar mee. En gelukkig is nicotine geen noodzaak om te overleven, waardoor het geen enkel gemis voor je lichaam is, nou ja, buiten die eerste drie weken dan. Pas daarna weet je lichaam dat het makkelijk zonder kan. Feit is ook dat je weet dat je aan nicotine verslaafd bent zolang je rookt. Maar inmiddels zijn we er achter dat een groot deel van de mensheid verslaafd is zonder zich dat te realiseren.

     De westerse wereld is grotendeels verslaafd aan suiker. Ik ook. Suiker zit in de meest uiteenlopende voedingsmiddelen, zelfs in ham! En zie daar dan maar eens vanaf te komen. Want alleen stoppen met suiker in je koffie is niet voldoende. Natuurlijk is het simpel om geen snoepjes en koekjes meer te eten omdat iedereen weet dat daar veel suiker in zit. Maar zoals gezegd er wordt in heel veel producten suiker gestopt waardoor we het binnen krijgen zonder dat we er erg in hebben.

     En dat is eigenlijk een behoorlijk kwalijke zaak, want hierdoor maakt de voedingsindustrie ons ziek. Suiker hebben we namelijk helemaal niet nodig. Sterker nog, suiker werkt als een soort gif in ons lichaam. Het levert koolhydraten, maar geen voedingsstoffen. Hierdoor schiet je bloedglucose als een speer de lucht in om even later weer als een idioot te zakken. En omdat je je daar beroert door voelt, ben je geneigd weer suikers te eten omdat je je dan weer lekkerder voelt. Op naar de volgende piek!

Diabetes 

     Mensen die gevoelig zijn voor diabetes II zullen onder andere hierdoor sneller deze ziekte ontwikkelen. Natuurlijk spelen je genen hier ook een rol in. Wat dat betreft heb ik het niet getroffen in mijn familie. Binnen ons gezin heeft alleen mijn jongste broer de ziekte niet, verder zijn we er allemaal mee begaan. Bij mij is de ziekte 21 jaar geleden vastgesteld. Al die jaren hobbel ik er rustig mee voort, want zoals mijn oma vroeger helemaal geen suiker meer mocht gebruiken, zo streng is het tegenwoordig niet meer. En eerlijk gezegd heb ik nog regelmatig vreetbuien gehad of snoep aanvallen. Daarbij voelde ik dan dat de glucose in mijn bloed was toegenomen doordat ik een hyper kreeg. Ondanks dat kon ik het niet laten me af en toe te vergrijpen aan een zak drop of een stuk chocola. Maar drie weken geleden werd ik keihard met mijn neus op de feiten gedrukt. Mijn bloedwaarden waren véél te hoog. Zo hoog dat door de praktijkondersteuner de internist werd geconsulteerd en hij adviseerde om aan de insuline te gaan. Daar schrok ik van. En nadat ik even moest nadenken over hoe nu verder, ben ik me gaan inlezen in het boek “diabetes type II, maak jezelf beter” van professor Pijl. Veel dingen die daar in staan wist ik al. Dat kan ook niet anders na 21 jaar. Maar waar ik nog nooit over had nagedacht is dat het menselijk lichaam niet gemaakt is om al die koolhydraten uit brood en andere door de mens gemaakte voedingsmiddelen, te verwerken. Vroeger (inde oertijd)  aten de mensen alleen datgene wat ze in de natuur vonden. Nadat ze granen en tarwe gingen verbouwen om er brood en andere voedingsmiddelen van te maken, kregen ze veel meer koolhydraten binnen dan wat het lichaam aan kon. Tegenwoordig is er weinig natuurlijks meer aan ons eten.

Eerste stap

     Ondanks dat ik nog niet zover ben dat ik de hele theorie van prof. Pijl overneem, ben ik wel begonnen met stap één uit het boek: geen suikers meer. Voor mij (als zoetekauw) is deze stap een behoorlijke hobbel. Ik merk dat ik aan het afkicken ben. Hoofdpijn, (heel erg) moe, zweten, snauwen. Waarschijnlijk zijn er nog een paar symptomen die mijzelf nog niet eens zijn opgevallen. Maar ik moet zeggen dat ik me er aardig door heen sla. Nu gebruikte ik (buiten de snoep aanvallen) al niet veel suiker meer. Het meeste had ik al vervangen door zoetstof. Maar ook daar zal ik vanaf moeten omdat bij het gebruik van zoetstof je hersenen het seintje krijgen dat er zoet binnen komt en je lichaam dan toch extra insuline gaat aanmaken. Omdat er dan geen koolhydraten in het lichaam komen krijg je een honger of trek gevoel om het gemis aan koolhydraten op te vangen.

     Het menselijk lichaam zit ingenieus in elkaar en door de westerse fabrikanten is dat aardig om zeep geholpen. Aan mij nu de taak om zelf te zorgen dat ik hoofdzakelijk gezonde, onbewerkte voedingsmiddelen binnen krijg, zodat ik het gebruik van insuline nog even kan uitstellen. Een hele uitdaging!

Waarschijnlijk heeft iedereen het wel een keer meegemaakt; je verrekt van de kiespijn, maakt een afspraak bij de tandarts en wanneer je eindelijk in de stoel zit….pijn weg.

Vorige week voelde ik in één van mijn kiezen een barst in de vulling. Ik had er geen last van, maar daar ga ik ook niet op zitten wachten. Dus maakte ik gelijk een afspraak bij de tandarts. Ik kon direct na het weekend terecht. Intussen had ik aan de andere kant van mijn mond een keer op wang gebeten wat nu resulteerde in een gapend gat. Nou ja, zo voelde het in ieder geval. De hele rechterkant van mijn gezicht deed zeer. Maar toen merkte ik dat het wondje aan het genezen was en ik nog steeds pijn had. Dat moest dan van mijn kies komen. Ik belde de tandarts weer en legde de situatie uit. De assistente zei dat ze deze klacht bij mijn afspraak zou noteren, zodat de tandarts naar alle twee zou kijken.

Die maandag ging ik eerder naar huis van mijn werk om op tijd op mijn afspraak te zijn. Ik legde de tandarts uit waar ik last van had en ze zag inderdaad de gebarsten vulling. Maar aan de rechterkant van mijn gebit zag ze niets afwijkends. Met allerlei trucjes als tikken, schrapen en stikstof, kwam de zeurende kies niet tevoorschijn. Ik had er op dat moment ook geen last van. De enige optie die er nog was, was het maken van een foto. Ik kreeg een plastic plaatje in mijn mond (wat dan zo lekker scherp is onder je tong) en de röntgenfoto werd gemaakt. Ook daar was niets bijzonders op te zien. Aan de ene kant maar een geluk natuurlijk, want niemand (en zeker ik niet) zit te wachten op behandeling. Maar ik had wel het gevoel dat ik daar voor joker zat. Gelukkig kwam ik niet helemaal voor niets omdat ze mijn vulling nog moest herstellen, maar toch.

Het gekke is ook dat ik daarna geen last meer heb gehad. Waarschijnlijk is de pijn aan de rechter kant van mijn gezicht dan toch veroorzaakt door dat gapende gat dat ik erin gebeten had.

Het zou mooi zijn als ik bij alles uiteindelijk voor niets naar de arts ga. Binnenkort heb ik weer afspraak in verband met mijn rugklachten. Als ik daar nou eens naar toe ga en ik heb dan ineens nergens meer last van….

Mijn bloeduitslagen waren niet goed. Ze waren zo afwijkend dat de verpleegkundige wilde dat ik direct opnieuw bloed liet prikken. Omdat ik meestal op woensdag laat prikken omdat dat mijn vrije dag is, kon ik nooit bij ons het in winkelcentrum terecht. Daar is alleen op dinsdag en vrijdag een prikpost. Nu zou ik op vrijdag ochtend gaan prikken dus liep ik niets vermoedend richting gezondheidscentrum om opnieuw mijn bloedwaarden te laten vaststellen. Eigenlijk kan ik smorgens de deur niet uit als ik niet een ontbijt op heb, maar in het geval van bloed prikken moet dat altijd nuchter. Dat betekent wel dat ik dan wat prikkelbaarder ben dan wanneer ik me heb kunnen laven aan mijn ochtend maaltijd, hoe minimaal ook. Afin, het is niet anders. Dus knorrend en chagrijnig van de honger liep ik via het winkelcentrum naar het gezondheidscentrum. Halverwege stond een dame met wat folders, maar blijkbaar was de uitdrukking op mijn gezicht voldoende voor haar om mij niet te proberen aan te smeren wat ze kwijt wilde.

Hendrik Groen

Bij het gezondheidscentrum aangekomen was het even zoeken waar ik moest zijn. Er stond nergens aangegeven welke richting ik uit moest. Uiteindelijk zag ik een dame achter een balie zitten die me nogal vragend aankeek. Ik vroeg haar waar de prikpoli was en ze keek me stom verbaasd aan. “Om bloed te prikken?” Nee papier, nou goed! Dat zei ik natuurlijk niet want ik had haar nog nodig. Ze vertelde me dat het niet in dit gebouw is, maar in het verzorgingscentrum. Dat ligt als het ware met zijn rug tegen het gezondheidscentrum aan. Ik bedankte haar vriendelijk en liep om het gebouw heen om het verzorgingscentrum in te gaan. Gek eigenlijk, dat gebouw staat er al jaren en ik ben er nog nooit binnen geweest. Dat betekende dus ook dat ik hier even moest zoeken waar ik moest zijn. Ik kwam gelijk in een soort soos ruimte, met tafeltjes en een bar. De ruimte zat aardig vol met bejaarden die me allemaal zaten aan te staren. Ik had het gevoel of ik zo het dagboek van Hendrik Groen binnen liep! Een dame in een scoot mobiel wees naar rechts (voor haar links) en zei tegen me “Daar”. Ik keek haar aan met een blik van ‘wie denk jij wel dat je bent’ en riep cynisch tegen haar “O dus u denkt te weten wat ik zoek.” “Ja “ zei ze, “De nummertjes automaat voor het bloed prikken.” Tja, daar had ze wel gelijk in. Dus zei ik “O.K. dan” en liep in de richting die ze me aanwees. Daar stond zo’n rood apparaat dat ook bij de slager of de bakker staat. Of hebben ze daar tegenwoordig al meer geavanceerde apparatuur? Mijn nummertje was 47. Ik deed mijn jas uit en ging zitten wachten, net als al die andere mensen die er al zaten.

Onwel

Toen het prikken eenmaal begon, ging het best rap. Er zaten twee verpleegsters te prikken en iedere keer als iemand geweest was zei die persoon welk volgend nummer naar binnen mocht, ja echt…

Toen de eerste naar buiten kwam en zei dat de volgende persoon naar binnen mocht, keek de dame die na mij een nummertje had getrokken mij aan en vroeg welk nummer ik had. “U bent na mij” zei ik. Het maakt natuurlijk geen bal uit om te zeggen welk nummertje ik heb, maar wat heeft het voor haar voor meerwaarde om te weten? Wat schiet ze er mee op? Geen bal.

Op een bepaald moment hoorde ik vanuit de ‘prik ruimte’ een hoop gekreun en gejammer. De boel stagneerde, er kwam niemand meer naar buiten. Tot er iemand naar buiten kwam die zei dat het nog wel even ging duren omdat iemand onwel geworden was. Er werd voor de kreunster een glaasje water gehaald en de boel werd stil gelegd. Eigenlijk zou ik in zo’n situatie naar binnen willen gaan en zeggen “leg dat mens aan de kant en ga gewoon verder” maar dat doe je natuurlijk niet. Nee, ik bleef braaf zitten wachten, net als al die andere mensen. Ik hoorde dat aan de kreunster gevraagd werd of ze iemand konden bellen om haar op te halen. Ze gaf een telefoonnummer door en de verpleegster belde die persoon. Ik had nog de hoop dat we niet met z’n allen zouden moeten wachten tot de hulptroepen gearriveerd waren, want dan kan het nog een uur langer duren. Eén van de verpleegsters begon na een half uur weer met prikken. Een half uur is er niets gebeurd behalve een hoop gejammer vanuit dat hok. Uiteindelijk kwam er een jongeman binnen die ik er van verdacht dat hij de zoon was van de onwel geworden vrouw. Qua leeftijd zou het zomaar kunnen. De jongeman verdween in het hok en ik verwachtte dat hij samen met de vrouw in kwestie, kreunend en jammerend uit dat hok gestrompeld kwam om naar huis te gaan. Maar ook hij kwam dat hok niet meer uit. Uiteindelijk ging ook de andere verpleegster verder met haar werk en ging het prikken vrij vlot.

Toch geprikt

Toen er eindelijk iemand naar buiten kwam die zei dat nummer 47 naar binnen mocht, stond ik op, liet mijn jas over de stoel hangen en ging naar binnen. Daar stond de jongeman te kijken naar de jammerende vrouw die over de tafel lag met een spuugzakje in haar hand. Volgens mij vond ze het wel interessant om daar zo de aandacht te trekken. Ik kan me anders niet voorstellen waarom je daar zou willen blijven hangen.

Het prikken ging vrij vlot, maar erg houtje touwtje. Nou ja, de verwerking dan. Waar er normaal bij het priklab het formulier door een apparaat gaat waardoor alle gegevens direct in de computer staan, werd nu met een pen de informatie opgeschreven en alle formulieren met de nummers van de stickers van de buisjes op een stapel gelegd. Nu maar hopen dat er geen windvlaag door die ruimte gaat waardoor alle formulieren en stickertjes door elkaar gaan, want dan moet ik waarschijnlijk weer terug omdat de uitslag niet goed is.

Een tijdje geleden was er tijdens een radio programma iemand die vroeg waarom jeuk over gaat als je krabt. In eerste instantie dacht ik “wat een stomme vraag” maar toen ik de uitleg hoorde was dat zowel heel logisch als fascinerend: Je hersenen krijgen een seintje dat er iets irriteert op je huid waardoor er jeuk ontstaat. Dat kan verschillende oorzaken hebben. Krabben geeft een pijn sensatie. Omdat de sensatie van pijn sterker is dan die van jeuk, overheerst het krabben. En afhankelijk van de oorzaak van de jeuk, verdwijnt het meestal wel met krabben. In enkele gevallen maak je het alleen maar erger omdat flink krabben de huid beschadigd en dat weer een oorzaak van jeuk kan zijn. Sommigen mensen zeggen dat jeuk erger is dan pijn. Ik ervaar het vooral als irritant. Maar wat is jeuk nou eigenlijk?

Sensatie

“Jeuk is een bepaalde sensatie van de huid waarbij de behoefte ontstaat om op die plek te moeten krabben of wrijven.”

De oorzaak van jeuk verschilt van huiduitslag tot allergieën. Onlangs bedacht ik me dat ik eigenlijk altijd last van jeuk heb gehad en dan met name op mijn rug. Raar praatje? Misschien wel. Maar het feit blijft dat ik me al zolang ik me kan herinneren jeuk op mijn rug heb. En het zou me niets verbazen als dat genetisch bepaald is. Want ik weet dat mijn oma altijd jeuk op haar rug had. Nu had zij het excuus dat ze in de oorlog een pan hete vloeistof over zich heen heeft gehad en daardoor littekens had die af en toe jeukten, maar misschien had haar jeuk wel een hele andere oorzaak en kregen die littekens de schuld. Ik weet namelijk van meerdere familieleden dat zij regelmatig aan hun rug lopen te schurken.

Beestjes

Wanneer mijn man zijn arm om me heen slaat begint het al, dan moet hij gelijk mijn rug krabben. Ik zeg dan altijd tegen hem dat het zijn eigen schuld is dat hij moet krabben, omdat hij ‘ze’ weer wakker gemaakt heeft. Als de jeuk dan verplaatst, zeg ik dat ‘ze’ weglopen. Zo lijkt het haast wel, dat er beestjes over mijn rug lopen die snel de benen nemen zodra er een hand of een rugkrabber aankomt. Gelukkig is dat maar suggestie, maar het geeft wel weer hoe het aanvoelt.

En nu de koude wintermaanden er weer aankomen moet ik echt na iedere douche mijn huid goed insmeren met een crème om te voorkomen dat ik de hele dag overal kriebels voel. Zo af en toe een scrub over mijn rug geeft me een dag of twee rust.

Jeuk is vaak ook suggestie. Als je er over hoort of leest gaat het al snel ergens kriebelen, toch? Of heb je nog niet hoeven krabben nu je dit stuk zit te lezen? Nou ik wel hoor. De rugkrabber ligt naast me. Niets is zo erg als jeuk hebben en er niet bij kunnen. Deskundigen adviseren om niet te vaak te krabben , maar dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. En ja, in sommige gevallen zal de jeuk vanzelf weer afnemen. Gewoon niet aan denken, dan houdt het vanzelf op. Vaak is dat het geval als je in een situatie zit waar je niet mag bewegen. Ik heb dat wel eens gehad toen ik een MRI scan kreeg. Dan moet je roerloos in dat apparaat blijven liggen en ja, en dan krijg je ineens overal de kriebels. In dat geval is het inderdaad ‘niet aan denken dan gaat het wel over.’

Maar het blijft lastig, al dat gekriebel. Helemaal als je ergens bent en je kan niet ongegeneerd gaan zitten krabben. Doet me gelijk weer denken aan wat iemand vroeger altijd riep”

“Je moet krabbelen waar het jeukt, al is het nog zo’n rare plaats, dan krabbel je er maar naast.”

En dat is een waarheid als een koe.

Ik zal een jaar of twaalf geweest zijn toen ik mijn teen kneusde.

Ik was in het openlucht zwembad in Dieren, waar we ieder jaar op een camping stonden. Ik had een jaarabonnement voor dat zwembad dus ik was er bijna ieder weekend te vinden. In de zomer vakantie zelfs bijna dagelijks. Vriendin Tineke en ik liepen vanaf de camping naar het zwembad. Dat was een goed half uur lopen, binnendoor door het bos. Maar als je er naar toe gaat, ben je nog fris en enthousiast . We lagen de hele dag in het water of op de zonneweide, om na zo’n vermoeiende dag weer de wandeling naar de camping aan te vangen. Gek genoeg deden we over de terug weg altijd twee keer zo lang. Of dat leek zo, dat kan natuurlijk ook.

Het was een hete zomerdag en we waren al een tijdje in het water. Zo lang, dat we het koud begonnen te krijgen. We kwamen op het idee om in de voetenbak (een bak met water waar je doorheen moest lopen voor je het zwembad in kon)te gaan staan en de koude douche die daar in stond te gebruiken. Als je dan dat ijskoude water over je heen kreeg en daarna weer het water in sprong, was het zwembad water lekker warm. Goed plan, vonden we zelf. De voetenbak was twee treden diep. Je moest dus twee treden omhoog om er weer uit te komen. Tineke stond als eerste onder die ijskoude douche en nam een aanloop. Ze rende de voetenbak uit en sprong in het diepe bad. Ja, het werkte! Het water voelde nu weer lekker warm aan liet ze weten. Ik stond ook onder die douche en liet het koude water over mijn lichaam stromen. Ik haalde diep adem want het was echt ijskoud. Ik nam een aanloop en zette mijn linker voet op de eerste tree. Ik gilde het gelijk uit van de pijn want ik had mijn voet te ver op de traptree gezet, waardoor mijn grote teen dubbel sloeg tegen de verticale kant van de volgende tree. Ik stond te jodelen van de pijn en ben het water niet meer ingegaan. Tineke zag dat het menens was en kwam het water uit. Samen strompelden we naar de EHBO post. Daar werd mijn teen bekeken door een medewerker die zei dat mijn teen gekneusd was. Ik kon er immers nog mee lopen,dus gebroken was hij niet. Ik was er gelijk klaar mee en omdat het toch al laat in de middag was, besloten we naar de camping te lopen. Maar dat viel nog niet mee. Ik had in die tijd schoenen met een hoge sleehak, maar die kreeg ik niet eens aan. Tineke had teenslippers aan en we besloten te ruilen van schoeisel. Zij op mijn hoge hakken en ik op haar teenslippers. We hebben er nog nooit zo lang over gedaan om weer bij de caravan te komen! Ik vanwege de geblesseerde teen en Tineke vanwege haar gestrompel op mijn schoenen door dat mulle zand. Bijzonder en irrelevant detail is dat ik tijdens deze strompeltocht ontdekte dat de teenslippers van Tineke twee verschillende maten waren. De ene was groter dan de ander. Maar goed, omdat de EHBO’er had gezegd dat mijn teen gekneusd was, heb ik er verder niet meer naar laten kijken.

Slijtage 

Sinds deze onfortuinlijke poging het zwembad in te rennen heb ik last van mijn teen gehad. Als ik op ongelijke straatstenen liep bijvoorbeeld of als het slecht weer werd. Sommige schoenen kon ik niet aan omdat ik daarmee weer pijn in mijn teen kreeg. Ik heb het eigenlijk altijd beschouwd als iets wat bij mij hoorde, want ik had het nu eenmaal. Maar opvallend genoeg werd de pijn in de loop der jaren alleen maar erger. Schoenen met een hakje waren een kwelling voor mijn voeten. Ik had er al eens een röntgen foto van laten maken en daarop was te zien dat er sprake was van slijtage in mijn teen. Andere mensen slijten bewegende delen zoals elleboog of knie, maar ik slijt mijn grote teen. Enfin, op een bepaald moment bedacht ik me dat de pijn niet alleen erger wordt, maar dat ik ook ouder wordt. En ik zag mezelf al over een jaar of tien bij de dokter zitten die dan tegen me zou zeggen “Als je tien jaar eerder was gekomen, had ik nog wat voor je kunnen doen.” Dus trok ik de stoute (pijnlijke) schoenen aan en kwam via de huisarts bij de orthopedisch chirurg terecht. Hij bevestigde de eerdere diagnose van slijtage en zei dat er wel wat aan te doen is. Hij zou mijn teen kunnen verstijven. Ik moet hem op dat moment heel raar aan hebben gekeken. Maar hij vervolgde zijn verhaal dat hij er twee schroeven in kan zetten waarmee het teengewricht vast gezet wordt en de pijn minder wordt. Want inderdaad, over tien jaar wordt die behandeling een stuk lastiger. Ik vroeg nog of die kneuzing van toen de oorzaak van deze slijtage kan zijn. Dat werd door de chirurg bevestigd. Niet dat ik daar nou wat aan had, maar ik wilde voor mezelf een soort bevestiging dat ik daardoor al die jaren pijn in mijn voet had. Ik wilde gewoon gelijk hebben.

Stukje bot

De operatie kon vrij snel worden gepland en ik zou wakker blijven. Een ruggenprik moest mijn benen verlammen en ik kreeg nog een verdovingsblok speciaal voor mijn onderbeen, voor als de ruggenprik uitgewerkt zou zijn. Ik kon er dan 24 uur niet op staan. Maar ach, ik ging toch in het gips, dus staan was even geen optie.

Ik lag op de operatie tafel en de chirurg begon met snijden. Hij sneed mijn teen open en zei ineens heel verbaasd “kijk nou dan wat ik uit je teen haal!” Hij hield een pincet boven het doek dat over mijn onderlichaam was gespannen om mij de bijzondere vondst te laten zien. Ik had mijn contactlenzen niet in dus ik zag het pincet niet eens, maar de chirurg zei er bij “een stukje afgebroken bot van zo’n twee centimeter, daar zul je wel last van gehad hebben.” ‘Verrek’ dacht ik, ‘dat is dan afgebroken toen ik in het zwembad met een noodgang mijn teen rechtop tegen die traptrede aan zette.’ Niet zo gek natuurlijk dat ik er al die jaren last van heb gehad.

Zes weken gips was er gezegd. Toen ik na die zes weken weer terug kwam voor controle zat ik me al te verheugen op een lekker warm voetenbadje. Ik had mezelf getrakteerd op een heerlijke voeten scrub en voeten crème. De chirurg keek naar de röntgenfoto en zei “Dat ziet er nog niet zo goed uit.” Ik schudde even met mijn hoofd en wilde tegen hem zeggen dat dat de verkeerde tekst is. Maar voor ik een woord kon uitbrengen begon hij uit te leggen waar hij niet tevreden over was. Conclusie: nog drie weken gips. Ik baalde en riep dat ik daar niet blij mee was. “het hoeft niet hoor” zei hij een beetje te vrolijk. “Als we dit nu niet doen, moet ik de ingreep waarschijnlijk opnieuw doen. Mij maakt het niet uit, voor mij is het gewoon een klusje.” Tja, dan heb je weinig keus natuurlijk. Want nog een keer zo’n operatie zag ik niet zitten. De operatie op zich was niet zo erg, maar de gips periode daarna vond ik vreselijk! Dus nou, vooruit dan maar.

Inmiddels wordt mijn grote teen gesierd door een groot litteken. De pijn in mijn teen is een stuk minder. Af en toe heb ik ineens een heftige steek in mijn teen, zoals ik dat al sinds die zwembad affaire heb ervaren. En soms, als ik me met veel pijn en moeite (letterlijk!!) in een paar schoenen heb zitten wurmen, voelt het bijna of ik de schroeven in mijn teen voel prikken. Veel schoenen kan ik niet meer aan omdat mijn teen iets omhoog staat. Dit in verband met het afrollen van mijn voet. Maar vergeleken met hoe het was zijn de klachten een stuk minder.

Het enige waar ik me nog wel eens druk over kan maken is dat ik niet ga piepen als ik op een vliegveld door een metaal detectie poortje moet lopen. Maar dat is gelukkig nog niet voorgekomen.

Gelukkig kan ik me over het algemeen goed bedwingen, maar gisteren had ik het weer: Een vreet bui. Na mijn wekelijkse weegmoment bij Weigth Watchers moest ik naar het stadshart en daar werd ik geconfronteerd met een dropje dat op straat lag. Heel onschuldig natuurlijk, duidelijk door iemand laten vallen. Maar bij mij zette het zien van dat ene dropje direct een knop om. Ik was nog maar zo’n meter of twintig van de Jamin verwijderd en liep als een paard met oogkleppen op richting de snoepwinkel. Want mijn lichaam had behoefte aan zulke dropjes waarvan ik er net één had zien liggen. Ik pakte een (klein) zakje en zocht al kwijlend bij al dat lekkers naar de bewuste drop (bielzen, voor de kenners). Ook nog een paar Brusselse mannekes erbij, die smaken het zelfde maar zien er weer even anders uit. Ik hoefde er niet zoveel, maar net genoeg om achter elkaar op te eten zonder er misselijk van te worden. “zal ik de zak dichtmaken?” vroeg de man achter de toonbank. “Ja doet u maar” zei ik onschuldig. Waarschijnlijk met de bedoeling dat die man dacht ik dat niet zelf op zou eten. Of het hem wat kan schelen of ik me ziek eet aan de zooi die hij verkoopt!

Thuis gekomen rukte ik de zak open en at zonder enige vorm van schaamte de dropjes achter elkaar op. Voor ik er erg in had lag er een lege jamin zak op tafel. Nou, dat was het dan. Veel lol heb ik er niet van gehad, maar het was wel weer even lekker.

Fudge

Toen ik later in de middag naar de supermarkt liep om de boodschappen voor die dag te halen bedacht ik me dat ik trek had in fudge. Dat spul is zo fout als de pest maar who cares? Ik had bedacht dat ik door die dropjes toch al de fout ingegaan was, dus kan ik beter ineens alle foute dingen op één dag doen, dan hebben we het maar weer gehad. Maar de supermarkt had helemaal geen fudge meer! Ik denk dat ik tien minuten naar al die zakken snoep heb staan staren om er zeker van te zijn dat ik er niet over heen keek, maar nee hoor geen fudge. Potverdorie, daar had ik me zo op verheugd. Dan maar een zak apenkoppen! Thuis ben ik al tijdens het uitpakken van de boodschappen aan de apenkoppen begonnen. Toen ook die zak leeg was begon ik me toch wel een beetje naar te voelen. Niet misselijk of zo, maar een beetje wollig. Ongetwijfeld komt dat door de bloedsuikers die na zo’n overdreven shot koolhydraten als een Kop van Jut omhoog schoot. Op zo’n moment realiseer ik me dat het Weight Watchers een worst zal zijn dat ik zo zit te snoepen, maar dat de diabetesverpleegkundige waarschijnlijk hoofdschuddend naar me zou zitten kijken.

Ik had bami gemaakt en normaal schep ik één keer een afgepaste portie eten op. Maar deze keer deed ik er nog een schepje bovenop. Ik was toch al de fout ingegaan, dus dan maakt een tweede bordje bami ook niet meer uit. Na het eten heb ik keurig een meloen in stukken gesneden want ik moest mijn portie fruit voor die dag nog eten. Slaat natuurlijk helemaal nergens op, maar goed die meloen lag er al een paar dagen en begon al bruine plekken te vertonen. Dus los van mijn verplichte portie fruit van die dag was het gewoon noodzakelijk dat dat ding geslacht werd.

En ten slotte bij de koffie heb ik een pak bitterkoekjes open gemaakt. Het jammere van bitterkoekjes is dat ze zo klein zijn. Ik stop ze in mijn holle kies. Gelukkig namen mijn huisgenoten er ook af en toe een, zodat ik niet in mijn uppie dat hele pak heb leeggegeten.

Weegschaal

Vanmorgen ben ik niet op de weegschaal gaan staan. Ik weet niet of ik geschrokken zou zijn of dat het me was meegevallen, dat laat ik voor deze keer maar in het midden. Vandaag is het in ieder geval zaak om overeind te krabbelen en de boel weer op orde te krijgen. Op zich is af en toe een uitspatting geen probleem, alleen vertaald zich dat bij mij in een explosie. En dan bedenk ik me dat als iemand in het stadshart geen dropje had laten vallen, er bij mij niks getriggerd was en ik me gisteren gewoon netjes had gedragen, zonder buitensporige vreet acties. Meestal kan ik me goed beheersen, maar soms heb ik maar een klein dingetje nodig om een verkeerde keuze te maken. Heb ik nog iets om aan te werken….