Sinds we in de corona crisis zitten heb ik nog nooit zo vaak het gezegde “iemand een hart onder de riem steken” gehoord. Ik denk in plaatjes, dus ik zie een riem met een hart daaronder en vraag me af wat daar de bedoeling van is. Maar zoals de meeste gezegdes zal ook dit gezegde ergens vandaan komen wat goed uit te leggen is. Ik ben gaan spitten op internet en kwam de volgende uitleg tegen:

“In het gezegde ‘een hart onder de riem steken’ verwijst het woord hart naar moed. De riem duidt op de soldatenriem die diagonaal over de borst van militairen liep recht over het hart van de vechtersbazen. Wie een ander dus een ‘hart onder de riem steekt’, spreekt die ander moed (hart) in, op de plek waar het hart onder de riem zit. Een soldaat die onder zijn riem geen moed (hart) heeft, is een lafaard.

(bron: Historiek)

En: 

De uitdrukking komt uit het soldatenleven. Hart betekent hier ‘moed’, net als in bijvoorbeeld ‘Heb het hart eens dat te doen!’ (‘dúrf dat eens te doen, en ik zal je straffen!’;). De riem was een band die schuin over de borst liep. De soldaat die onder die riem geen ‘hart’ heeft, heeft dus geen moed en kan niet dapper vechten. Er moet dan wat hart/moed onder de riem aangebracht worden. Het hart (dus: de moed) wordt als het ware ‘in het lichaam gestopt’ van de soldaat die er gebrek aan heeft.

(Bron: onze taal)

Eigenlijk wil je iemand die je een ‘hart onder de riem wil steken’ dus gewoon moed inspreken. Moed om wat te doen? Volhouden? Strijden? Afwachten?

Ik moet eerlijk zeggen dat ik het altijd een raar gezegde heb gevonden. Woorden als steken en hart in één zin roepen bij mij heel andere associaties op. Je zou er zo vreemde versprekingen van kunnen krijgen. Zoals ‘iemand een riem in zijn hart steken’ of ‘iemand zijn hart in een riem steken.’ Ik heb zelfs mensen al de verspreking horen maken dat ze iemand een riem onder het hart willen steken. Maar nu blijkt dat dit helemaal geen verspreking is, dat deze variant dezelfde betekenis heeft. De website onze taal geeft daar de volgende uitleg over:

De variant iemand een riem onder het hart steken is vermoedelijk later ontstaan, mogelijk onder invloed van ‘Het hart (de moed) zonk hem in de schoenen.’ De riem werd nu opgevat als een band die men om het middel draagt (zoals we nu nog steeds doen). Wie iemand een riem onder het hart steekt, zorgt ervoor dat het hart/de moed hem niet in de schoenen kan zinken.

Als we dan gaan kijken waar het gezegde voor staat, iemand moed inspreken, denk ik dat veel mensen dat de laatste tijd wel nodig hebben gehad. Iedereen gaat immers anders met de opgelegde maatregelen om. Waar de één het heerlijk vindt om thuis aan de keukentafel achter een laptop te zitten, vindt de ander het vreselijk om de hele dag (alleen) thuis te zijn en nergens naar toe te kunnen.

De maatregelen worden binnenkort versoepelt, maar de vraag is of dat gunstig is. Ik zou het ook heerlijk vinden om weer ergens op een terras wat te gebruiken of ergens een hapje te eten. Maar we moeten voorkomen dat we straks met een nieuwe uitbraak te maken krijgen. Dus eigenlijk moeten we elkaar een hart onder de riem steken of zorgen dat de moed ons niet in de schoenen zakt, om tijdens de versoepeling van de maatregelen er toch rekening mee te houden dat we nog niet van corona af zijn.